Sifjar

Ég hef ekki skrifað blogg í heilt ár, eða því sem næst. Þó liggur mér ævinlega mikið á hjarta og hef mikla þörf fyrir að láta í mér heyra. En einhverra hluta vegna hef ég þagað þetta árið; kannski vegna þess hve hátt heyrðist stundum í mér og gott að gefa fólki grið.

Oftar en ekki er ég á skjön við aðra og skoðanir mínar fara ekki alltaf saman við fjöldann. Mörg undanfarin ár hafa ráðamenn talað um að byggja yrði nýtt fangelsi. Litla Hraun væri of lítið og tugir fanga biðu afplánunar. Fjölmiðlar hafa étið þessar fréttir upp gagnrýnislaust, eins og flest sem fjallað er um. Það er ekki mannskapur til að skoða fréttir eða fylgja þeim eftir á fjölmiðlum og því eru þær oftar en ekki hraðsoðnar fréttir, skrifaðar upp úr fréttatilkyningum og tveimur símtölum við ráðamenn. Punktur.

Fréttir um vöntun á öryggisfangelsi eru meðal þeirra sem lesa má reglulega um. Ein viðlíka birtist í einhverjum miðlinum fyrir fáeinum dögum og í henni er upplýst að meira en helmingur fanga á Litla Hrauni hafi hlotið dóm vegna fíkniefnabrota. Sem væntanlega þyðir að þeir hafi verið dæmdir vegna innflutnings þeirra, neyslu eða sölu. Jafnvel  einungis fyrir að hafa fíkiefni undir höndum, burtséð hver tilgangurinn var.

Ég hef alla tíð haft einhverja óskilgreinda samúð með föngum; veit ekki hvers vegna, en er helst á því að ég trúi innst inni að alvöru glæpamenn séu í miklum minnihluta þeirra sem sitja inn í fangelsum landsins. 

Ekki get ég rekið þessa samhyggð mína til þess að ég sé blóðskyld eða vel kunnug nokkrum manni sem dæmdur hefur verið í fangelsi. Jú vissulega kannast ég við einhverja, en ekki meira en svo að það snerti mig þess vegna.

Hins vegar er ég tengd og skyld mörgum fíklum, raunar svo mörgum að þeir hafa haft verulega mikil áhrif á líf mitt. Sjálf er ég fíkill; fíkill dauðans frómt frá sagt. Fíknin hefur setið í mér frá því ég man eftir mér, en einhvern veginn komst ég hjá því að verða alkahóli að bráð.

Fyrir margt löngu notaði ég lyf í óhófi og botnaði ekkert í því hvers vegna mér leið svo illa sem raun bar vitni. Það eru mörg mörg ár síðan ég áttaði mig á þeirri óhollustu og lét af henni eða svo gott sem, en tek lyf ef ég þarf þess en missi mig ekki í magnylitöflum eða þeim lyfjum sem ég þarf á að halda.

En þrátt fyrir það lifi ég vart svo mikið sem einn dag að ég sé ekki fíkin í eitthvað. Það kann að vera allt frá eplum til skúringa, tölvunar eða bóka. 

Fíkn mín lýsir sér í því að ég ofnota það sem ég ég er æstust í þá stundina. Síðustu vikurnar hef ég látið ofan í mig ómælt magn af ostakökum. Líklega þremur fjórum tertum á viku sem ég sporðrenni með gosdrykkjum. Já, gosdrykkjum sem ég nær aldrei drakk. Vatn var það heillin og það með klökum. Þau gátu orðið tíu tuttugu yfir sólahringinn. Lengi vel leið vart sá dagur að Prins Póló og maltöl varð mitt daglega brauð. Og svona gæti ég lengi talið upp. Sama á við um athafnir daglegs lífs. Ég festist í einhverju ákveðnu og má ekki missa af því hvað sem það kostar. Líklega ná tvo orð öðrum betur vel utan um þssa fíkn eða áráttu. Allt eða ekkert, eða on or off. 

En ég er aukaatriði í þessu öllu. Það sem ég er svo ósátt við er að fíklar séu aðeins fíklar, eftir því hvernig vindar blása, en fíkill er samkvæmt skilgreiningu WHO sjúklingur. Sama gildir hér á landi og á Vogi eru fíklar sjúklingar og Vogur er sjúkrahúsið Vogur. Því spyr ég mig, hvers vegna þarf að byggja milljarða öryggisfangelsi fyrir veikt fólk?

Á meðan við lokum veikt fólk, sem er svo veikt að það hefur öngva stjórn á lífi sínu og gerir hvað sem er til að ná í eitthvað efni sem líkami þess æpir á, spanderum við milljörðum árlega, aðeins fyrir að loka þetta fólk inn í fangelsi því kostnaðurinn við upphald og gæslu eins fanga á ári slagar langt upp í legudag á sjúkrahúsi. 

Í stað þess að læsa fíkla inni fyrir afbrot ættum við að gefa þeim kost á afvötnun og endurhæfingu. Það er nefnilega svo með þennan sjúkdóm að hann er ekki virkur í manneskjunni ef efnið sem hún er svo fíkin í nær ekki að breyta heilastarfseminni og þar með dómgreindinni og jafnvel þegar líða tekur á bata, vitinu til að greina á milli hvort er betra er að vera undir áhrifum eða með heila hugsun.

Og það sem betra er, sjúkdómurinn að mestu óvirkur þeir og gætu menntað sig, starfað við einföld verkefni og síðar meir orðið fullfærir vinnukraftar á meðan afplánun stendur. Og það þarf ekki öryggisfangelsi til. Þeir gætu jafnvel verið heima hjá sér, með takmarkað frelsi. Það kostar samfélagið ekki eina krónu, heldur myndi klingja í kassanum.

Í guðs bænum takið á þessum málum af viti, áður en milljörðum verður kastað í nýtt fangelsi sem engin þörf er á. Það þarf aðeins breytt hugarfar. 

Askurinn minn; ljúfurinn minn kæri varð fyrir bíl á horni Grettisgötu og Vitastígs á milli 19-20 fyrir viku síðan.

Hann sem alltaf hlýddi og fór aldrei neitt án okkar lét ekki litla frænda sinn bjóða sér nema einu sinni að fá sér ferskt loft þetta kvöld þegar þriggja ára gamalt barnið opnaði dyrnar.

 Askur mánuði áður en hann dó. Á litlu myndinni er Smári dóttursonur minn í garðinum að leik við Ask og Freyju mömmu hans en þau voru mjög náin.

Við höfum fregnir af því að hann hafi þá rekið augun í hund handan götunnar og fylgt honum eftir. Hann gleymdi öllu öðru og hljóp niður Vitastíginn; uggði ekki að sér og litli líkaminn þoldi ekki höggið og því fór sem fór.

Ég hef verið að reyna að afla mér upplýsinga um þetta atvik og sagði Stefán Eiríksson lögreglustjóri að slysið væri skráð hjá þeim en lögreglan í Reykjavík hafi eigi að síður ekki komið að málinu.

Og haldið ykkur nú; það er ríkislögreglustjóri sem sendir sérsveitina - víkingasveitina sína á vettvang ef dýr lendir í slysi. Jú, þeir eru vopnaðir skammbyssum og eiga að meta hvort aflífa eigi dýr á staðnum!

Sumsé ala 1950. Nei, þeir eiga ekki að kalla til dýralækni sem er með fimm ára menntun að baki og þar af leiðandi sérfræðingur í að meta hvort bjarga megi dýri frá dauða með því að gera aðgerð sem oftar en ekki getur og hefur heppnast; það er að segja hafi sérsveitin ekki verið fyrri til að senda kúlu í höfuð særð dýrs.

Hvers vegna dýralæknar láta bjóða sér að menn án fagkunnáttu gangi í verk þeirra er mér hulin ráðgáta. Auk þess er misjafn sauður í mörgu fé og þetta eru hipp og kúl kallar sem finnst einn hundræfill kannski ekki þess veiði að reyna að bjarga honum.

Þegar Askurinn minn fór voru dætur mínar á hlaupum um hverfið að leita hans. Þær hittu konu sem sögðu þeim að skömmu áður hefði verið ekið á hund. Önnur hringdi samstundis í lögreglu (sem hún hafði þá þegar verið búin að gera og spyrjast fyrir um hvort slys hefði orðið og ekið yfir dýr og þeir ekki kannast við neitt.)

Þá voru menn Halla á leið í með hundinn sem sannað er að ekki dó samstundis upp í Elliðaárdal???? Hvað vakti fyrir þeim veit ég ekki en mér dettur i hug Víðidalur eða dýraspítalinn þar.

UM leið og dóttir mín fékk staðfest að þeir væru með hundinn í bílnum kallaði hún í dýralækni sem var á vakt á stofu Dagfinns 500 metrum fjær. Það datt sérsveitamönnunum ekki í hug.

Sérasveitarmenn Haraldar, þjálfaðir í að meta ástandsslasaðs dýrs komu skjótt og hittu dóttur mína fyrir á slysstað. Lá þá litlim Askurinn minn  aftur í sætinu og var ekki að sjá að þeir bæru minnstu virðingu fyrir dauðanum né eigandanum sem þótti trauðla minna vænt um Ask en barnið sitt.

Hún tók hann í fangið og kallaði nafnið hans og opnaði hann þá annað augað. Honum blæddi trúlega út í aftursætinu í bíl töffaranna; án þess að ég geti um það fullyrt. Óskhyggja dótturinnar hefur kannski verið svo mikil að henni hefur sýnst augað opnast og hann heyra í henni eða ímyndað sér. En ljóst var að hann hafði verið á lífi ekki löngu áður en dýrlæknirinn skoðaði hann þar sem hægt var að greina á lit gómsins hve löngu áður hann komst í hennar hendur Askur varð allur.

Það er okkur mikils virði að vita hvernig þetta bar að og því biðla ég til íbúa í grenndinni sem kynnu að hafa orðið vitni að atburðinum að hafa samband við mig. Eins ef ökumaðurinn sem varð fyrir þessu óláni fréttir af þessu bloggi mínu að hringja í mig.

Það sem sló mig hvað mest er að þegar dóttir mín féll saman og harmurinn tók af henni öll völd yfir missi hundsins Hún grét og grét í taugaáfalli, kallaði nafn hans stöðugt. Lagðist með lífvana líkama Asks í fanginu á gangstéttina, þá kvöddu menn Haraldar ríkislögreglustjóra og áminntu hana um að drífa sig heim. Þeir buðust ekki til að aka henni eða reyna að hugga hana, fara með henni til dýralæknis eða eitt né neitt. Bara fóru og hún lá á gangstéttinni harmi sleginn og gat sig ekki hrært fyrr en dýralæknirinn kom.

Fjarri lagi er að ég áfellist ökumann bílsins. Það þaef ekki að aka nema 30 kilómetra hraða á klukkustund til að deyða svona lítið dýr. Þetta var slys og á því báru dætur mínar sem voru með Ask ábyrgð. Það var þeirra að gæta hans eins og sjáaldur auga síns enda er það rússnesk rúlletta að missa ungan rakka sem finnur lykt langar leiðir út úr húsi.

Við höfum tekið dauða hans afar nærri okkur og dóttir mín kenndi sjálfri sér um. Hún hefur átt skelfilega erfitt og það hefur tekið virkilega á að horfa upp á vanlíðan hennar og sorg.

Það mun hjálpa okkur heilmikið að fá svörun frá sjónarvottum og því það slær kannski á mesta sársaukann.

Askur var af tegundinni Cavlier King Charles Spaniel, 15 mánaða efnilegur rakki. Ég sýndi hann í vor og þá var hann í þriðja sæti í sínum flokki, þótti heldur grannur en fékk excellent og frábæra dóma.

Síminn minn er 8219504 og ég væri meira en þakklát fyrir allar upplýsingar hve litlar þær væru.

Í kvöld er nákvæmlega vika liðin síðan slysið varð. 

Síðan Feisarinn eða Fésið eins og menn kalla það, gerðist mönnum svo hugleikið að þar fara fram öll helstu samskipti fólks sem tjáir skoðanir sínar í fáum orðum, hefur bloggið borið skaraðan hlut frá borði.

Ég hef til að mynda lítið bloggað undanfarið ár eða jafnvel tvö. Bæði er það ómeðvitað og með vilja gert. Ég tók þá ákvörðun að láta af skrifum og skoðunarskiptum um tíma, eða þar til heilsa mín væri orðin það góð að ég þyrfti liítið fyrir skrifum að hafa.

Nú er svo komið að Eyjólfur er heldur að hressast og gott betur. Ætti að vera vinnufær og er því um  tíma hálfflutt til Reykjavíkur til að byggja mig upp félagslega og hitta fólk. Ég kann því vel að geta gengið með hundana um götur borgarinnar. En það sem hefur komið mér sérstaklega á óvart er hve borgin gangstéttir og götur eru illa þrifnar.

Þær gotur sem ég geng hvað helst er um Holtin, Njálgsata, Grettisgata, Barónstígur og þar um kring. Og mér hreinlega ofbýður hvernig gangstéttirnar líta út svo ekki sé talað um göturæsin.

Sjálf bjó ég við Njálsgötu í þriðja húsi frá Klapparstíg fyrir margt löngu. Líklega á tímabili Geirs Hallgrímssonar þáverandi borgarstjóra. Þá var slagorðið sem glumdi í eyrum manna; Hrein torg - fögur borg. Ég var unglingur á þessum árum en ég man eins og gerst hafi í gær hve ég tók þetta til mín. Upp voru settar ruslatunnur á ljósastaura og mér hefði aldrei dottið í hug aðkasta frá mér umbúðum utan af sælgæti eða einu né neinu nema í þær tunnur.

Ég var gangandi enda átti maður ekki bíl á þeim árum. Gekk í Valsheimilið nánast daglega og niður á Torg í strætó í skólann. Borgin var að vísu minni, en miðborgin var sú sama að mestu leyti sem nú. Hún var hrein og það unnu götusóparar á hverju horni og sópuðu rennusteina og gangstéttar.

Þeir sjást ekki lengur en á atvinnuleysisskrá eru tugir þusunda. Ég skora því á Hönnu Birnu borgarstjóra sem líklega var barn að alast upp í Hafnarfirði og man ekki þessa tíma, að kynna sér þessi mál. Það hlýtur að vera hægt að fletta upp í skrám og finna hvernig Geir útfærði þetta átak sem skilaði virkilegum árangri. Svo miklum að enn stendur þetta í mér og ég kasta aldrei frá mér rusli á götur eða gangstéttir; svo ríkt er þetta í mér. Hrein torg - fögur borg.

Við Íslendingar eigum auðvelt með að tjá skoðanir okkar en oftar en ekki hefur raunin orðið sú þegar fréttir berst af einhverju sem mönnum blöskrar, þá hugsi menn ekki málin, heldur eru fljótir að taka undir það sem síðasti ræðumaður hafði að segja. Það á sér stað nokkurskonar múgæsing. Lýðurinn eltir fáeina sem hæst hafa og fylgja þeim. Það er síðan ekki fyrr en allt er um garð gengið að menn fara að hugsa málið í rólegheitum og af yfirvegun að þeir átta sig á að þeir mynduðu sér aldrei sjálfstæða skoðun byggða á rökum, heldur átu upp hver eftir öðrum.

Mörg slík mál hafa sett af stað mikinn skjálfta meðal þjóðarinnar og stór orð fallið. Má þar nefna Hafskipsmálið, Geirfinnsmálið, DV málið þegar helmingur þjóðarinnar skrifaði undir yfirlýsingu um að það blaðið elegði upp laupana. Menn skrifuðu vegna þess að þeir smituðust af næsta manni og síðan koll af kolli. Í einu vetfangi geymdu þeir öllu því góða sem DV hafði afrekað, komið af stað umræðu um og haft áhrif á til góðs.

Ég man ekki í svipan til að rekja mörg önnur mál sem hefur haft þau áhrif að menn hafa kreppt hnefa og æpt á torgum og heimtað aftöku án dóms og laga.En ég man að öll þau mál urðu að engu og fuðruðu upp jafn skjótt og kveikt var í.

En nú finn ég einhvern annan takt en bara múgæsingu; fólk er reitt, sárt og fram af okkur öllum hefur verið gengið. Við erum held meira hissa og sjokkeruð en bara æst og reið. Það er eitthvað magnað við þá samtöðu sem menn hafa sýnt; eitthvað stigvaxandi; eitthvað sem mér finnst að geta orðið meira en bara blaðra sem síðan lekur úr smátt og smátt og allir gleyma.

Eitthvað afl sem hófst eins og rennandi bergvatnsá sem sem rann lygn áfram en á einstaka stað mynduðust flúðir og straumar. Smátt og smátt jókst í og straumurinn jóst og yfir flúðirnar fossaði straumhratt vatnið með krafti. Þessi tæra á hefur með hverri vikkunni vaxið jafnt og þétt en menn hafa ekki endilega séð vöxtinn dag frá degi.

Mér segir svo hugur að brátt verði áin að stórfljóti sem liðast áfram án þess að við verðum endilega vör við strauminn undir niðri. Og þegar svo verður komið getur enginn látist lengur; ef ekkert verður að gert þá fer fljóta yfir bakka og ráðamenn ganga ekki þurrum fótum lengur; ef þeir ætla ekki að drukkna í straumþungu fljótinu verða þeir að taka til fótanna eða gera ráðstafanir til hemja vatnsflauminn og finna honum annan farveg. Þeir geta ekki einu sinni hlaupið nægilega hratt svo straumurinn hrifsi þá ekki til sín.

Þess vegna ætti ríkisstjórn þessa lands ekki síðar en núna í dag að huga að stigmanandi vextinum í ánni og hefja þegar í stað aðgerðir til að koma í veg fyrir þau ósköp sem það kann að hafa för með sér þegar stórfljót flýtur yfir af ógnarþunga og eirir engu.

Ég veit ekki hvort menn átta sig á samlíkingu minni eða hvort hún er svo ruglingsleg að aðeins ég finn hana í brjósti mínu en get ekki miðlað þeim tilfinningum sem með mér bærast.

Sagan hefur sagt okkur að þegar allir leggjast á eitt; heil þjóð sameinast, standast engin öfl þungan og þrýstinginn  sem myndast með samstöðunni. Mér verður í því sambandi hugsað til Berlínar fyrir 17-18 árum þegar hægt og rólega lítill lækur varð að stórfljóti sem braut að lokum niður heljarsterkann vegg sem skildi að þjóð í einu og  sama landinu.

Þegar fyrsti maðurinn stökk upp og fjarlægði aðeins einn stein úr múrnum hræðilega sem klauf þjóðina, varð ekki aftur snúið. Sú samstaða sem Þjóverjar sýndu með því aðeins að safnast saman og virkja þannig kraftinn sem leiddist úr læðingi þegar heil þjóð hugsar í takt og tekur sama höndum blæs okkur byr í brjósti.

Við vitum að það afl sem beint er í einn og sama farveginn brjóta valdamenn ekki svo glatt aftur. Okkur Íslendingum hefur ekki farist það vel að sameinast af heilum hug; oftar er hver höndin upp á móti  annarri. En í brjósti manna bærist von núna. Sá tími er kominn að við líðum ekki lengur það virðingaleysi sem okkur hefur verið sýnt af frammámönnum og pólitíkusum. Atburðarrás tveggja síðustu mánaða var kornið sem fyllti mælinn. Nú verður ekki aftur snúið og þeir sem ekki skilja hvað fólk er eiginlega að meina með útifundum og borgarafundum þurfa ekki að láta sig dreyma um að við við hunskumst heim að lokum með skottið á milli lappanna, þrátt fyrir að upp í okkur verði stungin einhver dúsan og öllu fögru lofað í framhaldinu. Við höfum misst það litla traust sem við höfðum á stjórnmálamönnum og fjármálaelítunni.

Ég finn fyrir breyttu hugarfari hvar sem ég kem, ég heyri það í þyt vindsins, finn með kuldahrollinum sem hellist yfir mig og stingur inn að beini að eitthvað sé að gerast í hugum manna; að andrúmsloftið sé með öðrum hætti en ég minnist síðustu 40 ár. 

Það er fólkið, bara við, almenningur í landinu sem erum að breytast; við erum reiðubúin til að virkja kraftinn sem til er í þessari þjóð. Luðrur og lyddur geta ekki logið að okkur enda sjáum við hvernig nefið á þeim lengist við hvert orð, en þeir standa svo fjarri fólkinu landinu að þeir heyra ekki einu sinni þegar kallað er til þeirra. Þeir hafa ekki hugmynd um neitt og halda að við sjáum ekki á þeim nefið eða okkur sé bara alveg sama.

Lygin er þeim orðin svo töm að þeir ljúga meðvitaðir um að augljóst er að hvert mannsbarn sér ó gegnum lygavefinn. Og svo  held ég að þeir viti hreint ekki alltaf hvenær þeir ljúga eða hvenær þeir segja satt.

Borgarafundurinn sem verður klukkan 15:00 í dag trúi ég að muni sýna svo ekki verði um að villst að þjóðin hefur fengið nóg. Hefur engu að tapa en allt að vinna. Þið sem setið hafið hjá, en viljað vera með, látið verða að því í dag að leggja niður vinnu klukkan þrjú og sameinast í friðsamlegum mótmælum en sterkum og áhrifaríkum. Því fleiri sem við erum því meiri styrkur og veikir um leið mótstöðuna. Rísum upp; við þurfum ekki annað en bara að sjást, ég þú og og hinir. Saman komin verðum við að mannmergð.

að fljóti.